เสริมความรู้การถักนิตติ้ง (ขนาดถัก)

ขนาดถัก หมายถึง จำนวนห่วงและจำนวนแถวต่อหนึ่งนิ้ว ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดของห่วงนิต ซึ่งจะเปลี่ยนขนาดเล็กหรือใหญ่ขึ้นอยู่กับชนิดของไหมและขนาดของไม้นิตที่ใช้ถัก และรวมถึงวิธีการถักด้วย ปกติจะเทียบขนาดเท่ากับ 4 นิ้ว หรือ 10 ซม. ผู้ที่ถักนิตติ้งแต่ละคนจะมีสไตล์การถักที่แตกต่างกัน บางคนถักแน่นบางคนถักหลวม ดังนั้นเมื่อต้องการถักงานนิตติ้งชิ้นใด ก็ควรจะมีการถักผืนตัวอย่างขึ้นมาก่อน ทั้งนี้เพื่อเป็นการตรวจสอบในหลาย ๆ จุด เช่น ลวดลายเมื่อถักขึ้นมาแล้วเป็นอย่างไร ไหมที่ใช้ถักสีตกหรือหดไหม วิธีการถักถูกต้องตามที่แบบกำหนดหรือเปล่า และข้อสำคัญก็คือ ขนาดถูกต้องไหม หากถักไปเลยไม่ได้ทดสอบกับผืนถักตัวอย่าง เมื่อผิดพลาดขึ้นมาจะเสียเวลาเป็นอย่างมากและอาจเสียของด้วย

ขนาดถักของคุณ

ก่อนที่คุณจะตรวจสอบว่า แบบถักกำหนดให้ใช้ไม้นิตขนาดอะไรนั้น ขอให้ระลึกไว้เสมอว่า เมื่อขนาดถักในแบบนั้น บอกว่า "ให้ใช้ไม้นิตตามขนาดเบอร์ 6 (4 มม. - ขนาดอเมริกา)" นั่นไม่ได้หมายความว่า คุณต้องใช้ไม้นิตตามขนาดที่ระบุเสมอไป เพราะไม้นิตที่แบบถักระบุนั้น ผู้ออกแบบเป็นผู้ใช้ถัก และให้ใช้เป็นแนวทางในการเลือกขนาดของไม้นิตให้กับผู้ที่ต้องการถักงานชิ้นนั้น ซึ่งอาจจะตรงกับขนาดที่ระบุหรืออาจไม่ตรงก็ได้

สำหรับผู้ที่ถักนิตติ้งมาบ้างแล้วก็คงจะทราบถึงสไตล์การถักของตนเองว่าเป็นคนถักแน่นหรือถักหลวม ด้วยความเข้าใจในสไตล์การถักของตนทำให้เป็นประโยชน์เมื่อจะเลือกหยิบไม้นิตขึ้นมาลองถักผืนตัวอย่าง ขอให้ระลึกไว้อีกอย่างหนึ่งว่าสไตล์การถักนิตติ้งของคุณอาจเปลี่ยนไปได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการใช้ไหมและลายถักที่แตกต่างกันในแต่ละคราว ฉะนั้นอย่าได้ละเลยที่จะถักผืนตัวอย่างเพียงเพราะว่าคุณใช้ไม้นิตขนาดเล็กหรือใหญ่กว่าที่แบบกำหนดอยู่แล้วเสมอ แม้แต่ผู้ชำนาญการถักนิตติ้งยังต้องถักผืนตัวอย่างหลาย ๆ ผืน ในการถักงานแต่ละชิ้น โดยเลือกใช้ไม้นิตที่มีขนาดแตกต่างกันไป จนกว่าจะได้ขนาดถักที่สมบูรณ์ที่สุด

การถักผืนตัวอย่าง

ให้ใช้ไหมและไม้นิตที่จะใช้งานถักจริง ถักลายนิตติ้งตามที่แบบถักกำหนด ให้ได้ขนาด 5 x 5 นิ้ว (ถักขนาดใหญ่กว่าที่จะวัดคือ 4 x 4 นิ้ว เพื่อสะดวกในการวัด) หากรู้สึกว่าผืนตัวอย่างแน่นไปให้ใช้ไม้นิตขนาดใหญ่กว่าที่แบบกำหนด และถ้าผืนตัวอย่างหลวมไปก็ให้ใช้ไม้นิตขนาดเล็กกว่าที่แบบกำหนด

ให้วางผืนตัวอย่างราบกับพื้น ใช้เข็มหมุดกลัดโดยรอบ ทิ้งไว้ประมาณ 1-2 วัน เพื่อให้เส้นใยคืนตัว หรือได้ขนาดตามธรรมชาติของเส้นใยนั้น ๆ หรือนำไปอังไอน้ำแล้วทิ้งให้แห้ง หากต้องการทดสอบสีตกหรือการหดของไหม ก็ให้นำไปซัก ใช้เข็มหมุดกลัดโดยรอบแล้วทิ้งไว้ให้แห้ง

การวัดขนาดถัก

1. คลี่ผืนตัวอย่างออกแล้ววางบนพื้นราบ ใช้สายวัดหรือไม้บรรทัดวัดผืนตัวอย่างให้ห่างจากริมเข้ามา 2 ห่วง แล้วใช้เข็มหมุดกลัดตรงตำแหน่งนั้น
2. วัดตามแนวนอนให้ได้ขนาด 4 นิ้ว (10 ซม.) แล้วใช้เข็มหมุดอีกอันหนึ่งกลัดตรงตำแหน่ง 4 นิ้ว หากใช้เส้นไหมเล็กคุณอาจถักผืนตัวอย่างที่มีขนาดเพียง 2 นิ้ว (5 ซม.) ก็ได้ แต่ถ้าเป็นไหมเส้นใหญ่คุณอาจจำเป็นต้องถักผืนตัวอย่างที่มีขนาด 6-8 นิ้ว (15-20 ซม.) ทั้งนี้เพื่อสะดวกในการวัด
3. นับจำนวนห่วง หาทำตามคำแนะนำในแบบถักแล้ว ผืนถักตัวอย่างของคุณมีห่วงมากกว่าขนาดถักที่กำหนด นั่นหมายความว่าห่วงมีขนาดเล็กเกินไปให้เปลี่ยนใช้ไม้นิตที่มีขนาดใหญ่ขึ้น และถ้ามีห่วงน้อยกว่าขนาดถักที่กำหนดให้เปลี่ยนใช้ไม้นิตที่มีขนาดเล็กลง
4. ให้วัดจำนวนแถวเช่นเดียวกับวิธีวัดจำนวนห่วง อย่าลืมว่าห่วงเพียงครึ่งห่วงหรือเสี้ยวของห่วงก็ต้องนับด้วย ข้ามไปไม่ได้เป็นอันขาด เพราะถ้าข้ามไปไม่ได้ถูกนับเข้าไปด้วย ถือว่าเป็นการวัดที่ไม่ละเอียดจะมีผลทำให้ขนาดถักผิดพลาดผิดขนาดไปหมด

สำหรับการวัดขนาดถักของลายนิตติ้งที่มีความยุ่งยากซับซ้อน (ไม่ใช่ลายสต็อกกิ้ง) เช่น ลายเกลียว ลายลูกไม้ ลายดอกดวงต่าง ๆ นั้น มีวิธีการวัดที่แตกต่างกันดังนี้

เนื่องจากลายที่ยุ่งยากซับซ้อนดังที่ได้กล่าวมาจะมีลายเป็นช่วง ๆ ดังนั้น เวลาวัดขนาดถักก็ให้วัดเพียงช่วงลายเดียวหรือมากกว่า ว่ามีทั้งหมดกี่ห่วงกี่แถว ได้เท่าไรให้นำไปคูณ 4 นิ้ว (10 ซม.) นำผลลัพธ์ที่ได้ไปหารความกว้างหรือความยาวของช่วงลายนั้น ๆ ก็จะได้ว่าช่วงลายนั้น ๆ มีขนาดถักเท่ากับกี่ห่วง (ปกติแล้วจะได้เป็นจุดทศนิยม) ส่วนวิธีที่จะช่วยให้คุณผู้อ่านกำหนดว่าช่วงลายอยู่ตรงไหนนั้น ก็โดยการถักไปครึ่งผืน แล้วใช้เข็มหมุดกลัดตรงตำแหน่งก่อนเริ่มต้นช่วงลายที่คุณต้องการวัด แล้วใช้เข็มหมุดอีกอันหนึ่งกลัดตรงห่วงสุดท้ายของช่วงลาย

การคำนวณหาขนาดถัก

เมื่อคุณทราบแล้วว่าใน 4 นิ้ว (10 ซม.) มีจำนวนห่วงเท่าใด ต่อไปก็เป็นการง่ายที่จะทราบว่าในความกว้างที่ต้องการมีจำนวนห่วงเท่าใด โดยใช้สูตรต่อไปนี้

จำนวนห่วงที่ได้ในขนาด 4 นิ้ว (10 ซม.) หารด้วย 4 นิ้ว (10 ซม.) ก็จะได้เท่ากับ จำนวนห่วง ต่อ 1 นิ้ว

นำจำนวนห่วงต่อ 1 นิ้วไปคูณจำนวนวัด เราก็จะได้คำตอบว่า จำนวนห่วงทั้งหมดที่ต้องการเป็นเท่าใด ส่วนการหาจำนวนวัด เราก็จะได้คำตอบว่า จำนวนห่วงทั้งหมดที่ต้องการเป็นเท่าใด ส่วนการหาจำนวนช่วงลายของลายนิตติ้งซับซ้อนที่มีช่วงลายเป็นช่วง ๆ ก็ให้หาดังนี้

ตัวอย่าง

ช่วงลายหนึ่ง ๆ มีขนาดเท่ากับ 1 3/4 นิ้ว หรือ 4.5 ซม.
งานถักกว้างเท่ากับ 13 นิ้ว หรือ 33 ซม.
ช่วงลายทั้งหมดที่ต้องการเท่ากับ 7.3 ช่วงลายหรือ 7 ช่วงลายกับอีก 2-3 ห่วง (33 ซม. หาร 4.5 ซม.)
ให้คำนวณหาขนาดถักของจำนวนแถวเช่นเดียวกับวิธีหาขนาดของจำนวนห่วง


ที่มา : หนังสือประดิดประดอย ปีที่ 7 ฉบับที่ 78 ประจำเดือนธันวาคม 2539 หน้า 29-30